صورت مالی چیست؟ آشنایی با صورت های مالی در بازار سرمایه گذاری
صورت مالی در بورس: ابتدا باید بیان کرد که این صورت ها، گزارشی در مورد فعالیت های سرمایه گذاری است. برای بدست آوردن صورت های مالی اساسی شرکت به سایت کدال مراجعه کنید.
همانطور که در مقاله صورت های مالی اساسی و بررسی کاربرد آن در تحلیل بنیادی ذکر شد، صورت های مالی اساسی عبارتند از:
- ترازنامه
- صورت سود و زیان
- صورت گردش وجوه نقد
- صورت سود و زیان جامع
انواع دارایی‌ها و بدهی‌ها:
انواع دارایی:
- جاری
- غیر جاری
- نامشهود: دارایی‌های غیر پولی می‌باشند که ماهیت فیزیکی ندارند.
نکته!
- دارایی‌های نامشهود قابل شناسایی را می‌توان به شکل جداگانه تحصیل کرد.
- دارایی‌های نامشهود با عمرمحدود در طول عمر مفید خود مستهلک می‌گردند و مشابه با اموال، ماشینآلات و تجهیزات برای کاهش ارزش بررسی می‌شوند.
دارایی‌های جاری:
- وجه نقد یا معادل وجه نقد
- حساب‌های دریافتنی تجاری
- موجودی کالا
- سایر دارایی‌های جاری: مقادیری هستند که به شکل جداگانه گزارش نمی‌شوند و باید در کنار سایر موارد یکجا گزارش شوند.
دارایی‌های غیر جاری:
- اموال، ماشینآلات، تجهیزات
انواع بدهی:
- جاری
- غیرجاری
بدهی های جاری:
- حساب‌های پرداختنی
- اسناد پرداختنی و بخش جاری بدهی بلندمدت
- پیش دریافت درآمد
بدهی‌های غیر جاری:
بدهی‌های مالی بلندمدت: مانند وام‌های بانکی، اسناد پرداختنی، اوراق قرضه پرداختنی و اوراق مشتقه هستند.
صورت جریان وجوه نقد:
صورت جریان وجوه نقد شامل اطلاعاتی مهمتر از سود و زیان است. مانند:
- اطلاعات دریافتی‌ها و پرداختی‌های نقدی شرکت در طول دوره مالی
- اطلاعات فعالیت‌های عملیاتی، سرمایه‌گذاری و تامین مالی شرکت
دسته بندی جریان‌های نقدی:
- جریان‌های نقدی حاصل از فعالیت‌های عملیاتی: جریان‌های نقدی
- جریان ناشی از مالیات بر درآمد
- جریان نقدی حاصل از فعالیت‌های تامین مالی
مراحل تهیه جریان وجوه نقد:
جریان نقدی عملیاتی طبق روش مستقیم و غیر مستقیم به‌طور متفاوتی به تصویر کشیده می‌شود.
روش مستقیم: دریافت‌ها و پرداخت‌های نقدی شرکت نشان داده می شود. در روش مستقیم اطلاعات بیشتری می توان بدست آورد و داشتن اطلاعات درباره دریافت‌ها و پرداخت‌های گذشته برای پیش‌بینی جریان نقدی عملیاتی آینده مناسب است.
قسمتی هایی در تهیه صورت جریان وجه نقد به روش مستقیم:
- وجه نقد به کار رفته در تولید محصول و خدمات
- وجه نقد پرداختی بابت مالیات
- وجه نقد پرداختی بابت بهره
- هزینه‌های عملیاتی نقدی
- دریافت نقدی از مشتریان
روش غیر مستقیم: در این روش تنها نتیجه خالص این دریافت‌ها و پرداخت‌ها را نشان داده می شود. در روش غیر مستقیم بر تفاوت سود خالص و جریان نقدی عملیاتی تمرکز می گردد و این برای پیش‌بینی جریان نقدی عملیاتی آتی بسیار مناسب است. همچنین لازم بذکر است بیشتر شرکت‌ها از این روش استفاده می کنند.
نکته!
- در روش غیرمستقیم نقطه شروع سود خالص است و در روش مستقیم نقطه شروع درآمد است .اما درنهایت جریان نقدی عملیاتی به دست آمده از هر دو روش یکسان خواهد بود.
- محاسبه جریان وجه نقد عملیاتی در روش مستقیم و غیرمستقیم متفاوت است.
- جریان نقدی حاصل از فعالیت‌های سرمایه‌گذاری به‌وسیله تغییرات در حساب‌های دارایی‌های ناخالص و دارایی‌های نامشهود و سرمایه‌گذاری در سهام محاسبه می‌شود.
نسبت ها:
نسبت‌ها در تزارنامه تنها به مقایسه اقلام ترازنامه می‌پردازد و می‌تواند برای ارزیابی نقدینگی و توان شرکت در بدهی‌های بلندمدت مفید باشد.
انواع نسبت ها:
نسبت نقدینگی: این دسته از نسبت‌ها به‌اندازه گیری توان شرکت در پرداخت بدهی‌های کوتاه‌مدت می‌پردازد.
نسبت‌های توان ایفای تعهدات بلندمدت: این نسبت‌ها برای اندازه‌گیری توان شرکت در بازپرداخت بدهی‌های بلندمدت به کار می‌روند.
نسبت‌های نقدی عملکرد: بیانگر درآمدی است که به ازای یر یک ریال کسب شده است.
فرمول محاسبه : جریان نقد عملیاتی به درآمد = جریان نقد عملیاتی ÷ درآمد
نسبت بازده نقدی دارایی: بیانگر جریان نقدی که توسط دارایی شرکت تولید شده است.
فرمول محاسبه : نسبت بازده نقدی دارایی ها = جریان نقد عملیاتی ÷ متوسط کل دارایی
نسبت جریان نقد عملیاتی به سود عملیاتی: بیانگر توانایی تولید وجه نقد توسط عملیات شرکت است
فرمول محاسبه : جریان نقد عملیاتی به سود عملیاتی= جریان نقد عملیاتی ÷ سود عملیاتی
نسبت‌های پوششی:
بدهی: ریسک مالی را می‌سنجد.
بهره: توانایی شرکت در پوشش هزینه بهره را می‌سنجد.
فرمول محاسبه نسبت پوششی بدهی و بهره:
نسبت پوشش بدهی= جریان نقد عملیاتی ÷ کل بدهی
نسبت پوشش بهره= جریان نقد عملیاتی+ بهره پرداختی + مالیات ÷ بهره پرداختی
جریان نقدی حاصل از عملیات:
وجه نقد پرداختی بابت حقوق = هزینه حقوق – کاهش در حقوق پرداختنی
وجه نقد پرداختی بابت حقوق = هزینه حقوق – کاهش در حقوق پرداختنی
وجه نقد ورودی = فروش – افزایش در حساب‌های دریافتنی
حساب‌های پرداختنی پایان دوره = حساب‌های پرداختنی اول دوره + خرید – وجه نقد پرداختی به تامین‌کنندگان
حقوق پرداختنی انتهای دوره =حقوق پرداختنی ابتدای دوره + هزینه حقوق طی دوره – حقوق پرداخت شده طی دوره
وجه نقد پرداختی به تامین‌کنندگان = بهای تمام شده کالای فروش رفته + کاهش در موجودی کالا + افزایش در حساب‌های پرداختنی
ترازنامه:
ترازنامه وضعیت مالی شرکت‌ها را گزارش می کند.
گزارش ترازنامه از بخش های ذیل تشکیل شده است:
دارایی‌ها: منابع شرکت که انتظار می‌رود در آینده منافع اقتصادی ایجاد کنند.
بدهی‌ها: پیمانی بسته شده در گذشته که در آینده باعث خروج وجه نقد یا کاهش منابع اقتصادی شرکت گردند.
حقوق صاحبان سهام : حقوق صاحبان یا حقوق مالکانه که سرمایه گذارن و تحلیل گران از آن به‌عنوان خالص دارایی‌ها یاد می‌کنند. همچنین بیانگر تفاوت بین دارایی‌ها و بدهی‌ها است.
دارایی‌های جاری: اطلاعاتی را در مورد فعالیت‌های عملیاتی شرکت‌ها ارائه می دهد و شامل وجه نقد و دیگر دارایی‌هایی می‌شوند
بدهی‌های جاری: تعهداتی هستند که طی یک سال مالی یا یک چرخه کامل عملیاتی باید پرداخت شوند. هیچ‌گونه قید و شرطی برای به عقب انداختن موعد سررسید به بیش از یک سال وجود ندارد.
فرمول محاسبه سرمایه در گردش= دارایی های جاری – بدهی های جاری
دارایی‌های غیر جاری: اطلاعاتی درباره فعالیت‌های مرتبط با سرمایه‌گذاری شرکت‌ها ارائه می‌دهد که پایه و اساس فعالیت‌های شرکت هست.
حقوق صاحبان سهام:
منافع باقی‌مانده صاحبان سهام در دارایی‌ها پس از پرداخت بدهی‌های شرکت، حقوق صاحبان سهام نامیده می‌شود که شامل سرمایه پرداخت شده، سهام ممتاز، سهام خزانه، سود انباشته، حقوق اقلیت و سایر اقلام سود جامع می باشد.
اجزای حقوق صاحبان سهام:
سهام ممتاز: سهام ممتاز حقوق و مزایایی دارد که سهام عادی از آن‌ها برخوردار نیست .سهام ممتاز را می‌توان بسته به شرایط به‌عنوان بدهی و یا حقوق صاحبان سهام دسته‌بندی کرد.
سود انباشته: بخش توزیع نشده سود خالص شرکت از ابتدای فعالیت شرکت است، سودهای تجمعی شرکت که به‌عنوان سود نقدی توزیع نشده است.
سهام خزانه: سهامی است که توسط خود شرکت ناشر سهام خریداری می‌شود، اما ابطال نمی‌شود . سهام خزانه به‌عنوان سرمایه‌گذاری در شرکت به‌حساب نمی‌آید، همچنین حق رای ندارد و سود دریافت نمی‌کند.
استهلاک:
استهلاک عبارت است از کاهش ارزش دارایی مستقل از ارزش روز دارایی بر اساس یک سیستم از پیش تعیین شده.
عوامل موثر بر میزان استهلاک:
- قیمت تمام شده
- هزینه حمل و نقل
- هزینه خرید
- عمر مفید
- هزینه‌های نصب
تاثیر استهلاک بر صورت مالی:
صورت جریان وجه نقد: استهلاک یک هزینه غیر نقدی است و در گردش وجوه نقد وارد نمی‌شود.
ترازنامه: استهلاک در ترازنامه نشان داده شده و با کاهش دارایی‌های ثابت باعث کاهش مجموع دارایی‌ها می‌شود.
صورت سود و زیان: استهلاک به‌عنوان یک هزینه در صورت سود و زیان، قبل از مالیات اثر می‌گذارد. استهلاک باعث کاهش هزینه‌های مالیاتی می‌شود و به‌عنوان سپر مالیاتی شناخته شده است.
زیان – سایر هزینه‌ها – سایر درآمدها + هزینه‌های عملیاتی – درآمد = سود خالص
نکات مهم!
- هزینه‌ها مقادیری هستند که برای ایجاد درآمد مصرف می‌شوند.
- جریان‌های نقدی ورودی مثبت و جریان‌های نقدی خروجی منفی هستند.
- افزایش در دارایی‌ها ناشی از پیش دریافت با افزایشی مساوی در بدهی‌ها خنثی می‌گردد.
- کمبود سرمایه در گردش می‌تواند سبب به وجود آمدن مشکلات نقدینگی برای شرکت گردد.
- یادداشت‌های توضیحی اطلاعات ارزنده‌ای در مورد صورت های مالی به مخاطب ارائه می‌دهد.
- بیش از اندازه بودن سرمایه در گردش نشانگر عدم استفاده درست و اثربخش از دارایی‌ها باشد.
- محاسبه جریان نقدی حاصل از فعالیت سرمایه‌گذاری و تامین مالی از هر دو روش یکسان است.
- مقایسه با شرکت‌های رقیب به دلیل تفاوت در روش‌های حسابداری متفاوت شرکت‌ها دشوار است.
- افزایش در حساب دارایی‌ها موجب خروج وجه نقد و کاهش در حساب دارایی‌ها ورود وجه نقد می‌شود.
- صورت سود و زیان شامل سودها و زیان‌هایی می‌شود که منجر به افزایش سود و یا کاهش زیان می‌شود.
- صورت های مالی باید عاری از تحریف یا حذف‌هایی باشند که می‌تواند بر تصمیمات استفاده‌کنندگان صورت های مالی تاثیر بگذارد.
- درآمدها مبالغی هستند که از محل فروش خدمات یا محصولات با کسر تخفیفات در طول فعالیت‌های عادی واحد تجاری کسب می‌شوند.
- یکی از ویژگی‌های صورت های مالی، خلاصه بود آن‌هاست، بدین معنا که مخاطب می‌تواند با یک نگاه اجمالی به مهم‌ترین اطلاعات مورد نیاز در مورد شرکت دست یابد.